Przepisał i uzupełnił:   mgr inż. Krzysztof  Barankiewicz

Od autora

Geneza powiatu suskiego według prof. Ludwika Sikory, który sporządził odpis z kronik lachowskich

W ciągu studiów historycznych napotkałem różne wiadomości i zapiski w kronikach poszczególnych bibliotek, które jako rodak gminy Lachowic skwapliwie zbierałem do utrwalenia dziejów gminy Lachowic i okolicy. Z tego też powodu zebrane materiały pod tytułem „Okruchy historyczne Lachowic / Żywca zebrane w czystopisach maszynowych przekazuję Urzędowi Parafialnemu w Lachowicach  dla przechowywania i ewentualnego użytkowania dla celów monograficznych tą intencją, aby dochód wydanej w przyszłości monografii wpłynął na odnowienie starożytnego kościółka Lachowic.

Kraków,15.I. 1938 r.

Wstęp. Szkic historyczny

Obszar ziem położonych między pradolinami rzek: Wisły i Skawy linią wierzchołkową Babiej Góry i Pilska zwał się pierwotnie Białochrobacją Północną. Do roku 906 Białochrobacja była częścią składową państwa Wielkomorawskiego. Po upadku i rozdzieleniu państwa Wielkomorawskiego przez Węgrów w 955r. książę czeski Bolesław I zajął Kraków, Suszczyznę i Żywiecczyznę. Wciela ją do państwa czeskiego. Ta część Białochrobacji należy nie tylko politycznie, ale także pod względem religijnym do władców Czech ze stolicą Pragą. Z tego powodu św. Wojciech, jako biskup praski dokonuje wizytacji kanonicznej w Krakowie w Drogini, Jeleśni i Mucharzu, w którym zakłada kościół i nową parafię w 997r.

Dopiero Mieczysław I książę polski w r.990 zdobywał na powrót Kraków, Śląsk i ziemię dawnej Białochrobacji po Tatry, Babią Górę, Pilsko i wciela je do Polski. O powyższe toczy jeszcze boje waleczny Bolesław Chrobry w końcu utrwalając granice swego państwa w r. 1000,oczyszcza z czeskich wojsk, wciela po wieczne czasy do Polski. Przez założenie Biskupstwa w Krakowie, uniezależnia Polskę od zawisłości kościelnej biskupstw praskich. Suszczyzna i  Żywiecczyzna ze swym pierwotnym zamkiem myśliwskim z 9 wieku na Grojcu w Żywcu i resztę ziem, aż po Wisłę. Od roku 1156 do 1451 należy ona do książąt oświęcimskich: Kazimierza, Wacława, Przemysława, Jana. Ostatni z nich Jan Scholastyk krakowski składa hołd lenniczy królowi czeskiemu Luksemburgowi. Król czeski dla wymuszenia rocznych opłat lenniczych od księcia Jana osadza na zamku w Grójcu Husytów, którzy pod różnymi pozorami napadają na Żywiecczyznę, nawet łupieskie zagony zapuszczając w głąb Polski. Król Kazimierz Jagiellończyk, ażeby położyć kres napadom Husyckim wykupuje Księstwo Oświęcimskie w roku 1457 za 20 000 grzywien. Po trzech latach w 1460r.drugiego maja wysyła regularne wojsko pod wodzą Piotra Komorowskiego kasztelana i Mikołaja Pieniążka na oczyszczenie i wypędzenie Husytów z Żywiecczyzny. Wspomniani wodzowie, po miesięcznym oblężeniu zamku na Grójcu, Husytów wypędzili, złapanych wymordowali, zaś zamek Grojca zburzyli. Kasztelan Piotr Komorowski za powyższy czyn i tytułem odszkodowania za utratę siedmiu zamków na Orawie z powodu udzielenia pomocy królowi Jagiellończykowi w 1479r. otrzymuje od króla całą Żywiecczyznę, ślemieńskie dobra i dobra suskie.

Wnukowie jego Piotr, Mikołaj i Aleksander Komorowscy dzielą powyższe dobra między siebie w następujący sposób: Piotr otrzymuje Suszczyznę, Aleksander- Ślemień z okolicznymi wsiami, zaś Mikołaj- właściwą Żywiecczyznę. W ten sposób podziału rodzinnego powstają trzy obszary majątkowe:

• żywieckie
• suskie
• ślemieńskie

w rękach magnackiej rodziny Komorowskich od 1478-1665 roku.

Dobra Żywieckie

Dobra Żywieckie utraciła wcześniej gałąź rodowa Mikołaja Komorowskiego, gdyż w r.1627 posiada je także królowa Konstancja /żona Zygmunta III/ i jej syn Ferdynand Karol Biskup Płocki i opat Tyniecki. Od 1648-1665 są własnością króla Jana Kazimierza.

Od 1665 kupuje dobra Żywieckie od króla kanclerz Hrabia Jan Wielopolski, które to dobra pozostają w jego rodzinie do roku 1845.

W roku 1845 dobra Żywieckie kupuje arcyksiążę Albrecht Habsburg, poczem przechodzą na jego syna arcyksięcia Karola Stefana, a po śmierci tegoż, na obecnego syna Albrechta Habsburga.

Dobra Ślemieńskie  i Suskie

Dobra Ślemieńskie i Suskie drogą spadku niedługo zostają połączone w następujący sposób: Aleksander Komorowski, dziedzic ślemieński, za zniesławienie jego żony przez Stanisława Dembińskiego, którego kazał swej służbie obić i pokaleczyć. W bitwie na Koconiu wraz z uzbrojoną hołotą Dembińskiego został pochwycony, oślepiony i wtrącony do więzienia w Ślemieniu. Wydostawszy się z więzienia wyjeżdża za granicę i tam umiera.

Pozostawia w majątku swą córkę Katarzynę, która wychodzi za Teodora Lackiego marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dobra zaś Ślemieńskie zapisuje Konstancji córce Piotra i Katarzyny Komorowskich właścicieli dóbr Suchej. Ze znienawidzonego majątku ślemieńskiego wyjeżdża wraz z mężem za granicę.

W roku 1665 Konstancja właścicielka dóbr suskich i ślemieńskich tworzy jeden majątek „ Suszczyznę.” Poślubiła Hrabiego Wielopolskiego kanclerza koronnego magnata dóbr klucza Piaskowej Skały. Suszczyzna, więc od roku 1665-1849 należy do rodu Hrabiów Wielopolskich.

Jan Wielopolski, jako właściciel Suchej i Ślemienia kupił w roku1665 od króla Jana Kazimierza także dobra Żywieckie i w ten sposób jednoczy znowu Żywiecczyznę i Ślemieńskie. Wnukowie znowu dzielą się jego dobrami.

Hrabia Jan Kanty Wielopolski posiada Suchą, Stryszawę, Lachowice, Kuków, Krzeszów, Tarnawę Górną i Tarnawę Dolną, zaś jego brat hrabia Wincenty Wielopolski dobra Ślemieńskie złożone z gmin: Ślemień, Gilowice, Las, Kocoń, Kurów, Pewel, Pewelka, Rychwałdek.

W roku 1849 hrabia Aleksander Branicki herbu Korczak kupuje dobra Suskie i Ślemieńskie od hrabiów Jana Kantego i Wincentego Wielopolskich tworząc z nich jedno dominium suskie zwane Suszczyzną.

Dobra zaś Żywieckie zakupił w roku 1850 arcyksiążę Albrecht Habsburg, po którym dziedziczy jego syn Karol Stefan i także spadkobiercy.

Dobra Suskie i Ślemieńskie, jako jeden klucz dóbr pozostają od 1849-1907 w ręku Hrabstwa Branickich. W roku 1907 drogą spadku przechodzą do hrabiny Anny Tarnowskiej i jej syna Juliusza, ożenionego w 1930r. z Hrabianką Różą Zamojską. Suszczyzna w roku 1935 obejmuje: Tarnawę, Suchą, Stryszawę, Krzeszów, Kuków, Las, Kocoń, Ślemień, Pewelkę, Rychwałdek, Kurów, Lachowice. Jest to przeważnie majątek górsko-leśny.